Herdenkingstoespraak 2015
Beste aanwezigen,
Op 17 september 1944 schreef Jan Willem Bartels in zijn dagboek: “De toestand wordt steeds ernstiger". En daarom wil ik nu een dagboek schrijven. We weten niet wat ons wacht, doch als wij eenmaal de dag der bevrijding mogen aanschouwen dan zal nadien dit dagboek misschien nog een herinnering zijn aan de donkere tijden die wij daarvoor moesten meemaken.”
Jan-Willem Bartels was een 17-jarige jongen die woonde met zijn ouders aan de Rijksweg Heino - Zwolle dicht bij de Ganzepannebrug. Hij hield van 17 september 1944 tot 5 mei 1945 een dagboek bij. Een dagboek expliciet geschreven om te herinneren aan een donkere tijd.
Beste aanwezigen,
Het is 4 mei, vandaag herdenken we. We herdenken de Raaltenaren die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog, alle gevallen militairen en burgers. Gevochten voor onze vrijheid en gesneuveld voor onze vrijheid.
We herdenken de 37 Joodse medebewoners die na de oorlog niet zijn teruggekeerd naar Raalte en de vele andere Joodse slachtoffers in heel Europa. Maar we herdenken ook alle oorlogsslachtoffers, toen en nu, hier en daar.
Het is 4 mei, vandaag herdenken we. 2 minuten stil, om letterlijk stil te staan bij de impact van oorlog, vrede, Holocaust.
Maar ook 2 minuten stil voor de eigen ervaring, want. Herdenken is vaak ook klein en persoonlijk: een opa, een buurvrouw, een verre neef of een oude jeugdvriend. Weggerukt door geweld, in de Tweede Wereldoorlog of sindsdien. Ook voor hen zijn we vandaag ook 2 minuten stil.
Ik ben 2 minuten stil ter nagedachtenis van mijn vriend Rico Bos. In juli 1993 omgekomen als 18-jarige marinier in Cambodja tijdens een VN-vredesmissie. Dit jaar worden zijn vrienden 40 jaar, maar hij blijft altijd 18.
Beste aanwezigen,
Dit jaar is het 70 jaar bevrijding, en het thema is: “Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst’.
Een heel aansprekend en raak gekozen thema in deze woelige tijden. Een wereld die in enkele jaren veranderd is, onzeker geworden is: economische crisis, oorlog aan onze grenzen, vluchtelingen in groten getale, armoede, terrorisme en angst.
Een wereld waarin het sluiten van de ogen voor het verleden nadrukkelijk op de loer ligt. Intolerantie, gebrek aan respect, onverdraagzaamheid, kilte en harteloosheid waren nadrukkelijk aanwezige in de Tweede Wereldoorlog.
Het zijn deze emoties die keer op keer moeten worden bevochten, ook in het hier en het nu. De mensheid heeft de neiging om te vergeten. Vrijheid is geen gegeven, mensenrechten zijn geen gegeven, daaraan moet constant worden gewerkt.
Nu is niet het moment om onszelf achter de dijken te verschuilen, nu is niet het moment om de angst te laten regeren, nu is niet het moment onze vrijheid te beschermen door hem in te perken.
Nu is het moment om terug te denken aan 70 jaar bevrijding en te bedenken wat die herinnering voor ons betekent voor vandaag en morgen. Wat deze herinnering betekent voor iedereen in Nederland en daarbuiten. Wat deze herinnering betekent voor mensen aan de onderkant van onze samenleving, voor mensen die worden gediscrimineerd, voor mensen uit Afrika en het Midden-Oosten die op bootjes ronddobberen op de Middellandse Zee. Wat betekent die herinnering aan 70 jaar bevrijding en de zware jaren van de oorlog nu echt.
Juist nu moeten we herinneren en niet de ogen sluiten. Herinneren, zodat we niet vergeten waartoe diepe intolerantie en een totaal disrespect voor andersdenkenden kan leiden.
Juist nu.
Beste aanwezigen,
Het is belangrijk om ook hier te zijn om de herinnering levend te houden. Jongere generaties krijgen steeds minder verhalen te horen over de Tweede Wereldoorlog. Opa’s en Oma’s zijn er straks niet meer om dit na te vertellen, daarom is het zo belangrijk om dit ‘samen’ te blijven doen.
Ik vind het een mooi gebaar dat leerlingen van basisschool Oostenwind (WO II monument) en De Rietkraag (Indië – Nieuw Guinea monument) bloemen leggen, zij hebben de monumenten geadopteerd. De Korenbloem heeft de Joodse begraafplaats geadopteerd en onze Joodse medeburgers geëerd met een herdenking op 29 april. En met groep 8 van de Gouden Emmer hebben we op 10 april een herdenkingstour gefietst in Raalte. Mooie initiatieven die ons helpen om te blijven herinneren en na te denken over vrijheid.
De jeugd moet onze vrijheid blijven herinneren en doorgeven. Ver van huis maar ook dichtbij. Ook in het klein: niet pesten, niet discrimineren, niet veroordelen, maar iedereen in zijn waarde laten. Jezelf kunnen zijn en de vrede bewaren. Ik ben dan ook heel blij om zoveel jongeren te zien.
Beste aanwezigen,
Ik dank u namens het gemeentebestuur dat u allen met zovelen bent gekomen, nabestaanden, veteranen, jeugdburgemeester en alle inwoners.
Ik wil afsluiten met de zinnen van Jan Willem Bartels die hij schreef op de dag van zijn bevrijding, vrijdag 13 april 1945:
Vanmorgen was nog alles rustig. Vader en ik zijn toen op verkenning uitgegaan, we wilden eens voorzichtig proberen om thuis te komen om te zien hoe het daar was. Toen we uiteindelijk thuis kwamen zagen we de Canadese soldaten al over de weg lopen. De tranen kwamen ons in de ogen van blijdschap. Na zoveel ellende en na bijna 5 jaar onder de druk van de Duitsers te hebben gezeten waren we nu opeens vrij. Dat woordje “vrij”, we kenden het bijna niet meer.”
Wie zijn ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.”
Dank u wel.